Le versioni di greco di Senofonte e le traduzioni in italiano

Senofonte riporta questa favola facendola raccontare al grande filosofo Socrate, di cui egli era stato discepolo. Φασι γαρ, οτε φωνηεντα ην τα ζωα, την οιν προς τον δεσποτην ειπειν· «Θαυμαστον ποιεις, ος ημιν μεν ταις και ερια σοι και αρνας και τυρον παρεχουσαις ουδεν διδως ο τι αν μη εκ της γης λαβωμεν, τω δε κυνι, ος ουδεν τοιουτον σοι παρεχει, μεταδιδως ουπερ αυτος εχεις σιτου». Τον κυνα ουν ακουσαντα ειπειν· «Ναι μα Δι· εγω γαρ ειμι ο και υμας αυτας σωζων ωστε μητε υπ' ανθρωπων κλεπτεσθαι μητε υπο λυκων αρπαζεσθαι· επει υμεις γε, ει μη εγω προφυλαττοιμι υμας, ουδ' αν νεμεσθαι δυναισθε,...

Senofonte, nel suo ritratto idealizzato del re spartano Agesilao, insiste molto sulla sua filantropia e sulla sua bontà d'animo. Ο Αγησιλαος, γιγνωσκων δ' οτι η μεν πορθουμενη και ερημουμενη χωρα ουκ αν δυναιτο πολυν χρονον στρατευμα φερειν, η δ' οικουμενη μεν σπειρομενη δε αεναον αν την τροφην παρεχοι, επεμελετο ου μονον του βια χειρουσθαι τους εναντιους, αλλα και του πραοτητι προσαγεσθαι. Και πολλακις μεν προηγορευε τοις στρατιωταις τους αλισκομενους μη ως αδικους τιμωρεισθαι, αλλ' ως ανθρωπους οντας φυλαττειν, πολλακις δε οποτε μεταστρατοπεδευοιτο, ει αισθοιτο καταλελειμμενα παιδαρια μικρα...

Carmide, zio di Platone, era famoso per la sua bellezza e per il fatto di non partecipare alla vita politica. Un qualunquista? No, un convinto antidemocratico (parteciperà infatti al colpo di Stato dei Trenta Tiranni). Socrate, che lo ha capito bene, ironizza qui sulla sua presunta pigrizia. Χαρμιδην δε τον Γλαυκωνος ορων αξιολογον μεν ανδρα οντα και πολλω δυνατωτερον των τα πολιτικα τοτε πραττοντων, οκνουντα δε προσιεναι τω δημω και των της πολεως πραγματων επιμελεισθαι, «Ειπε μοι,» εφη, «ω Χαρμιδη· ει τις ικανος ων τους στεφανιτας αγωνας νικαν και δια τουτο αυτος τε τιμασθαι και την πατριδα...

I mercenari greci si sono ribellati e non intendono combattere al servizio di Ciro il Giovane. Il loro comandante Clearco li raduna e pronuncia un discorso toccante. Ανδρες στρατιωται, μη θαυμαζετε οτι χαλεπως φερω τοις παρουσι πραγμασιν. Εμοι γαρ ξενος Κυρος εγενετο και με φευγοντα εκ της πατριδος τα τε αλλα ετιμησε και μυριους εδωκε δαρεικους· ους εγω λαβων ουκ εις το ιδιον κατεθεμην εμοι ουδε καθηδυπαθησα, αλλ' εις υμας εδαπανων. Επει δε υμεις ου βουλεσθε συμπορευεσθαι, αναγκη δη μοι η υμας προδοντα τη Κυρου φιλια χρησθαι η προς εκεινον ψευσαμενον μεθ' υμων ειναι. Ει μεν δη δικαια ποιησω...

I Mercenari greci al seguito di Clearco sospettano che il loro comandante li stia guidando contro il re di Persia e si rifiutano di proseguire, dicendo che non a questo scopo sono stati arruolati. Clearco allora li blandisce, per ottenere il loro appoggio. Οι στρατιωται ουκ εφασαν ιεναι του προσω· υπωπτευον γαρ ηδη επι βασιλεα ιεναι· μισθωθηναι δε ουκ επι τουτω εφασαν. Κλεαρχος δε τοτε μεν μικρον εξεφυγε μη καταπετρωθηναι, υστερον δ' επει εγνω οτι ου δυνησεται βιασασθαι, συνηγαγεν εκκλησιαν των αυτου στρατιωτων και ελεξε τοιαδε· «Ανδρες στρατιωται, μη θαυμαζετε οτι χαλεπως φερω τοις παρουσι...